E.Mainau, D.Temple, X.Manteca

+info   PDF

Zasuszenie u krów mlecznych polega na stopniowym lub nagłym zaprzestaniu udoju. Stopniowe ograniczanie produkcji mleka osiąga się poprzez zmniejszenie pobrania energii i ograniczenie częstotliwości udoju. Obie procedury zasuszania są związane z obrzękiem gruczołu mlekowego, który powoduje dyskomfort i ból, co szczególnie widoczne jest u wysokowydajnych i gwałtownie zasuszanych krów.

Fizjologiczne zmiany w wymieniu

Podczas zasuszania gruczoł mlekowy w dalszym ciągu wytwarza i wydziela mleko, co prowadzi do podwyższonego ciśnienia w strzykach i może wywoływać ból oraz dyskomfort. Mleko jest gromadzone w pęcherzykach i przewodach gruczołu mlekowego, co powoduje powstanie ciśnienia w wymieniu nawet przez 16 godzin po zasuszeniu. Następnie zaczyna się degeneracja komórek wydzielniczych i późniejsze rozerwanie pęcherzyków i struktur zrazikowych wymienia. Około 16-18 godzin po zasuszeniu  ciśnienie dowymieniowe gwałtownie wzrasta, następuje wyciek mleka oraz łagodna reakcja zapalna. Zapalenie obejmuje przemijające zwiększenie przepływu krwi, zwiększenie liczby neutrofilów w mleku i zmiany w strukturze błony komórkowej. Dowymieniowe skoki ciśnienia osiągają szczyt 2 dni po zasuszeniu, a potem maleją, ale nadal pojawiają się przez 4- 6 dni po nagłym zasuszeniu.

Czynniki mające wpływ na ból spowodowany przez zasuszenie 

1. 1. Krowy wysokowydajne

   Krowy produkujące duże ilości mleka przy zasuszeniu (>20 kg/dzień) wytwarzają większe ilości wydzieliny w gruczole mlecznym we wczesnym okresie inwolucji niż krowy produkujące mniej mleka (<15 kg/dzień). Obecnie zasuszenie wymaga zaprzestania dojenia krów, które w dalszym ciągu produkują  znaczne ilości mleka czyli  ok. 20-35kg/dzień, a w niektórych przypadkach nawet do 50 kg/dzień. Ryzyko dyskomfortu związanego z obrzękiem wymienia podczas zasuszania jest zatem większe u krów wysokowydajnych.

   2. Nagłe zaprzestanie udoju

   Nagłe zaprzestanie dojenia przy zasuszeniu na 40 do 55 dni przed przewidywanym dniem wycielenia jest powszechną praktyką. Niektóre gospodarstwa wolą zmniejszyć częstotliwość dojenia kilka dni przed zasuszeniem, aby ograniczyć produkcję mleka. Jednak istnieją dowody, pokazujące że praktyka ta może powodować pewien dyskomfort z powodu wzrostu ciśnienia w wymieniu.

   3. Liczba wycieleń

   Pierwiastki mogą doświadczyć większego dyskomfortu podczas zasuszania niż krowy wieloródki. Pomimo braku wcześniejszych doświadczeń, krowy pierwiastki mają bardziej trwałą krzywą produkcji mleka i względną niedojrzałość gruczołu mlekowego, co może wpłynąć na ich odporność na wysokie ciśnienie dowymieniowe.

Wskaźniki bólu spowodowane przez zasuszenie 

1. Zachowanie podczas spoczynku

Krowy ograniczają czas leżenia w wyniku bólu wymienia, prawdopodobnie w celu zmniejszenia ciśnienia znajdującego się w nim mleka. Zostanie to wyjaśnione bardziej szczegółowo w kolejnej broszurze.

2. Reakcja behawioralna na manipulacje przy wymieniu

Ocena reakcji zwierząt poddawanych manipulacji wymienia jest powszechnie stosowanym sposobem oceny bólu i jest uważana za ważny i niezawodny sposób pod warunkiem, że reakcja jest określana w sposób znormalizowany. Wrażliwość na ból jest mierzona za pomocą mechanicznej (algometr) lub cieplnej (laser CO₂) stymulacji tylnej kończyny lub wymienia. Metody te mierzą próg nocyceptywny zdefiniowany jako minimalny impuls niezbędny do wywołania odpowiedzi na ból. Gdy bodziec jest zastosowany w bolesnym miejscu, krowa reaguje kopaniem, podnoszeniem nóg i szybkimi ruchami ogona. Niższe progowe wartości nocyceptywne wskazują, że ból się zwiększa. Do tej pory sposoby te były stosowane u krów mlecznych, głównie w celu oceny bólu związanego z kulawizną  lub zapaleniem wymienia. Ostatnio  punktacja dt. bólu wymienia została zastosowana dla oceny dyskomfortu związanego z obrzękiem wymienia u zasuszonych krów. Krowy są podzielone na 4 kategorie (0 = brak bólu wymienia; 1 = lekki ból wymienia; 2 = umiarkowany ból wymienia i 3 = silny ból wymienia) w zależności od ich reakcji na badania palpacyjne (od braku behawioralnej odpowiedzi do odmowy badania palpacyjnego). Dostępne dane wskazują, że dzień po zasuszeniu około 21% krów cierpi z powodu bólu wymienia w wyniku jego obrzęku.

3. Pomiar obrzęku wymienia i ciśnienia wewnętrznego

Po zaprzestaniu dojenia, tkanki gruczołu mlekowego są nabrzmiałe od zgromadzonego w nich mleka, powodując wzrost ciśnienia dowymieniowego. Obrzęk po zasuszeniu odzwierciedla wysokie ciśnienie wewnątrz wymienia. Ciśnienie to może prowadzić do uszkodzenia tkanek, co z kolei powoduje ból. Niektóre sposoby pomiaru obrzęku wymienia i/lub ciśnienia wewnętrznego mogą być traktowane jako pośrednie wskaźniki występowania  bólu:

Obrzęk wymienia określany przez zastosowanie zmodyfikowanego algometru cyfrowego (Bach i in., 2015)  (Zdjęcie dzięki uprzejmości IRTA, Hiszpania)

• Ciśnienie w wymieniu można mierzyć za pomocą jego stymulacji mechanicznej lub za pomocą dotyku.

• Odległość między strzykami przed ostatnim dojem w porównaniu z tym w następnym dniu po zasuszeniu jest przydatna do oceny obrzęku wymion.

• Wyciek mleka z gruczołu zdefiniowany jako kapanie lub wypływ z każdego strzyka jest czynnikiem ryzyka zwiększenia infekcji.

• Zwiększona wokalizacja może świadczyć o obrzęku wymienia jak również być objawem niepokoju lub głodu podczas zasuszenia.

Zasuszenie jako stresująca procedura

Zasuszenie powoduje stres fizjologiczny. Bólowi spowodowanemu przez wysokie ciśnienie wewnętrzne po zasuszeniu towarzyszy stres. Po gwałtownym zasuszeniu wysokowydajne krowy wykazują wyższe ciśnienie w wymieniu i większy wzrost stężenia glukokortykoidów w  metabolitach kału, który jest wskaźnikiem przewlekłego stresu, w porównaniu z krowami, które nie są raptownie zasuszane. Ponadto, każda nowa i niespodziewana sytuacja może wywołać stres. Zasuszenie wiąże się zwykle z kilkoma metodami zarządzania stadem, które mogą być postrzegane przez zwierzę jako stresor, np. krowy zasuszane są zazwyczaj przenoszone do innej zagrody, przegrupowane z innymi krowami i otrzymują dawkę o niskiej koncentracji energii. Warto pamiętać, że stres ma charakter addytywny, a ryzyko dowymieniowych zakażeń wzrasta wraz z siłą reakcji na niego.

Zalecenia dotyczące utrzymania zwierzą oraz ograniczania bólu

1 - Zminimalizowanie sytuacji mogących powodować przewlekły stres, takich jak: konkurowanie o pokarm, wodę lub legowisko. Idealne zagrody powinny posiadać  wystarczająco długie koryta/stoły paszowe, aby wszystkie krowy mogły pobierać paszę w tym samym czasie (przynajmniej 0,76 m/sztukę), z min. dwoma działającymi poidłami.

2 - Zasuszone krowy powinny być monitorowane. Zidentyfikowanie wycieku mleka, badanie wymienia i sprawdzanie jego bolesności  może być przydatne do oszacowania częstotliwości występowania problemów związanych z dobrostanem po zasuszeniu.

3- Zaleca się, aby zahamować produkcję prolaktyny u wysokowydajnych krów w celu zmniejszenia produkcji mleka podczas zasuszania i promowania inwolucji wymienia. Na przykład, zastosowanie jednej dawki kabergoliny w trakcie zasuszania jako potencjalnego czynnika wspomagającego zasuszanie, skutecznie zmniejsza wyciek mleka, dyskomfort i ból spowodowany obrzmieniem wymienia.

Podsumowanie

Literatura

• Bach A, De-Prado A, Aris A 2015. Short communication: The effects of cabergoline administration at dry-off of lactating cows on udder engorgement, milk leakages, and lying behaviour. Journal of Dairy Science 98: 1-5.

• Bertulat S, Fischer-Tenhagen C, Suthar V, Möstl E, Isaka N, Heuwieser W 2013. Measurement of fecal glucocorticoid metabolites and evaluation of udder characteristics to estimate stress after sudden dry-off in dairy cows with different milk yields. Journal of Dairy Science 96: 3774-3787.

• Chapinal N, Zobel G, Painter K, Leslie KE 2014. Changes in lying behaviour after abrupt cessation of milking and regrouping at dry-off in freestall-housed cows: A case study. Journal of Veterinary Behavior 9: 364-369.

• Davis SR, Farr VC, Stelwagen K 1999. Regulation of yield loss and milk composition during once-daily milking: a review. Livestock Production Science 59: 77-94.