E.Mainau, D.Temple, X.Manteca

+info    PDF

Dekornizacja i usuwanie zawiązków rogów u cieląt są rutynowymi praktykami stosowanymi w hodowli bydła. Wynika to głównie z faktu, że opieka nad zwierzętami bez rogów jest łatwiejsza i wpływa na zmniejszenie ryzyka  urazów u ludzi i innych zwierząt. Zwierzęta po dekornizacji wymagają mniej miejsca w kojcu i przy stole paszowym lub korycie niż zwierzęta z pozostawionymi rogami. Najczęściej stosowanymi sposobami dekornizacji oraz usuwania zawiązków jest zastosowanie wypalania żegadłem, nałożenie pasty kaustycznej (dekornizacja chemiczna) i amputacja chirurgiczna.  Podczas gdy usuwanie zawiązków rogowych  jest zazwyczaj wykonywane w ciągu pierwszych 4 do 6 tygodni życia zwierzęcia, w momencie gdy zawiązki mają rozmiar 5-10 mm, dekornizacja przeprowadzana jest w momencie, gdy rogi są już wykształcone.

Dekornizacja i usuwanie zawiązków rogowych  są bolesnymi zabiegami

Chociaż procedura dekornizacji jest uzasadniona ze względu na łatwość hodowli, a nawet dobrostan zwierząt, to jest ona niewątpliwie bolesnym zabiegiem.

Ból jest oceniany za pomocą wskaźników behawioralnych, fizjologicznych i produkcyjnych. Odchylenia od normalnego zachowania są jednym z najważniejszych wskaźników  występowania bólu. Wskaźniki fizjologiczne mogą być szczególnie użyteczne u osobników takich jak bydło, które posiadają spokojne usposobienie, a tym samym mało prawdopodobne jest, aby dostrzec wyraźne reakcje behawioralne aż do momentu gdy obrażenia są poważne.

Behawioralne, fizjologiczne i produkcyjne wskaźniki bólu spowodowane dekornizacją i praktyką usuwania zawiązków rogowych

Ponadto, zaobserwowano wzrost częstotliwości samooporządzania się zwierząt w  trakcie i bezpośrednio po użyciu żegadła przy usuwaniu zawiązków. Dla porównania, częstotliwość samodzielnego oporządzania się zmniejsza się  po chemicznym usunięciu  zawiązków i dekornizacji.

Tradycyjnie uważa się, że nowonarodzone zwierzęta są mniej wrażliwe na ból niż osobniki dorosłe. W rzeczywistości, zwierzęta z grupy zagniazdowników (tzn. urodzonych w bardzo zaawansowanym stadium rozwoju motorycznego i sensorycznego tak jak przeżuwacze) są zdolne do odczuwania bólu, nawet przed urodzeniem. Nawet jeśli ta zdolność wzrasta stopniowo,  dowody wydają  się sugerować, że przeżuwacze są  bardzo wrażliwe na ból już od pierwszych dni życia.

Wypalanie  zawiązków rogów zapobiega ich wzrostowi (Iowa State University, USA)

Usuwanie zawiązków za pomocą żegadła

Usuwanie zawiązków rogów żegadłem powoduje zmiany w zachowaniu zwierząt  wywołane bólem podczas i po zabiegu. Zmiany te trwają  ok. 4 godzin. Gorące żelazo powoduje  uszkodzenia skóry wokół zawiązków, pozostawiając stosunkowo płytkie rany.

Chemiczne usuwanie zawiązków

Reakcja na chemiczne usuwanie zawiązków rogów jest inna. Cielę zazwyczaj nie wykazuje objawów bólu w trakcie zabiegu. Jednakże zmiany w zachowaniu związane z bólem, zaobserwowane  po zabiegu,  mogą utrzymywać się do 3-4 godzin. Ponadto, pasta może powodować głębokie rany u traktowanych nią zwierząt, a także u innych osobników jako następstwo kontaktu fizycznego pomiędzy nimi.

Amputacja

Amputacja rogów powoduje zmiany w zachowaniu zwierząt podczas zabiegu jak  i 6 do 8 godzin później. Amputacja wpływa na skórę, kości i czasami na  zatoki czołowe, powodując głębsze i bardziej rozległe uszkodzenia.

Stężenie kortyzolu w osoczu krwi

Kortyzol jest hormonem glukokortykoidowym wydzielanym przez korę nadnerczy i uwalnianym w odpowiedzi na stres. Podwyższone stężenia kortyzolu w osoczu krwi obserwuje się w związku  z chorobą, urazem, strachem i bólem. Dekornizacja  i usuwanie zawiązków jest stresująca i bolesna, a tym samym powoduje podniesienie się stężenia kortyzolu w osoczu. Wypalanie zawiązków powoduje niewielki wzrost całkowitego stężenia kortyzolu, który podwyższa się na 30 min. i wraca do poziomu sprzed zabiegu od 2 do 4 godzin później. Chemiczne usuwanie zawiązków powoduje wzrost stężenia kortyzolu w osoczu w ciągu 1 godziny od zastosowania pasty kaustycznej, a stężenie kortyzolu powraca do poziomu sprzed zabiegu od 4 do 24 godzin później. Dekornizacja  powoduje natychmiastowy wzrost stężenia kortyzolu w osoczu, którego szczyt następuje po około 30 minutach i wraca  do wartości sprzed rozpoczęcia zabiegu od  5 do 9 godzin później.

Minimalizacja lub zarządzanie bólem

Jeżeli znieczulenie miejscowe i ogólne nie jest  dostępne, wypalanie zawiązków rogów jest  korzystniejsze  od chemicznego ich usuwania lub dekornizacji. Wynika to z faktu, że wydzielanie się kortyzolu po zastosowaniu żegadła jest mniejsze niż po usunięciu chemicznym i dekornizacji, co sugeruje, że wypalanie jest mniej bolesne niż inne techniki. Jeśli jest to możliwe, podczas usuwania zawiązków należy stosować kombinację znieczulenia miejscowego i ogólnoustrojowego  za pomocą  niesteroidowych  leków  przeciwzapalnych. To praktycznie  eliminuje  wszelkie zmiany hormonalne i behawioralne  wskazujące na  ostry ból spowodowany zarówno dekornizacją jak i usunięciem zawiązków. Ponadto cielęta mogą doświadczać przewlekłego bólu przez 24 do 48 godzin po dekornizacji i usunięciu zawiązków,  dlatego należy rozważyć przedłużenie leczenia przeciwbólowego.

Zalecenia Unii Europejskiej

Obecne europejskie prawodawstwo w zakresie minimalnych standardów w ochronie cieląt (Dyrektywa 91/629 / EWG) nie reguluje dekornizacji oraz procedury usuwania zawiązków. Niemniej jednak,  w niektórych krajach,  obowiązkowe jest  zapewnienie  ulgi w bólu podczas bolesnych zabiegów. Ponadto, zgodnie z Europejskim Kodeksem Rekomendacji dla Dobrostanu Bydła, usuwanie zawiązków powinno zostać wykonane przed upływem 2 miesiąca życia, a najlepiej tak szybko jak tylko zawiązek rogów jest widoczny. Zaleca się, aby nie stosować chemicznego usuwania zawiązków,  a  ich wypalanie powinno być wykonywane w znieczuleniu miejscowym przez wykwalifikowanego i kompetentnego pracownika. Wczesna dekornizacja nie powinna być rutynową procedurą i stosowanie jej u wybranego osobnika należy traktować jako alternatywę dla jej przeprowadzenia w przyszłości.

"Dekornizacja jest terminem powszechnie określającym usunięcie rogów u bydła w każdym wieku, podczas gdy  usuwanie zawiązków stosuje się do około 2 miesiąca  życia"

Podsumowanie

Literatura

• ALCASDE Project – Final Report: Study on the improved methods for animal-friendly production, in particular on alternatives to the castration of pigs and on alternatives to the dehorning of cattle, December 2009 (SANCO/2008/D5/018).
• Anil L, Anil S S and Deen J 2005 Pain detection and amelioration in animals on the farm: issues and options Journal of applied animal welfare science 8: 261-278.
• Code of Recommendations for the Welfare of Livestock: cattle, Defra Publications, March, 2003.
• Mellor D J and Diesch T J 2006 Onset of sentience: the potential for suffering in fetal and newborn farm animals
• Applied Animal Behaviour Science 100: 48-57.
• Scientific Veterinary Committee 1995 Report on the Welfare of Calves Brussels: European Commission.
• Stafford K J and Mellor D J 2011 Addressing the pain associated with disbudding and dehorning in cattle Applied
• Animal Behaviour Science 135: 226-231.
• Vickers K J, Niel L, Kiehlbauch L M and Weary D M 2005 Calf response to caustic paste and hot-iron dehorning using sedation with and without local anesthetic Journal of Dairy Science 88: 1454-1459.